Oyun Teorisi en genel anlamıyla bir karar verme bilimidir.İlk kez ekonomik problemlerin çözümü için kullanılsa da zamanla sosyoloji, biyoloji, uluslararası ilişkiler, silahlanma yarışı gibi diğer sosyal bilimlerde ve alanlarda da kullanılmıştır.
Peki nasıl doğmuştur Oyun Teorisi?
İnsan davranışının, oyunlar yoluyla anlaşılabileceği fikrini bulan kişi Macaristan doğumlu John von Neumann olmuştur. 1928'de yazdığı bir makale diğerlerine de yol göstermiştir. 1944'te Oskar Margenstern ile John von Neumann'ın birlikte yazdıkları ''Oyunlar Teorisi ve Ekonomik Davranış'' kitabının çıkmasıyla; teori üniversitelerde ders olarak verilmeye başlamıştır.
Oyun Teorisi, bir oyunu ya da karar vermemiz gereken bir durumu en az zararla sonuçlandırabilmek için gereken stratejiyi sağlar. Bu anlamda karşımızdaki kişinin davranışları bizim için son derece önemlidir. Rakibimizi tanıyor olmak bize avantaj sağlayacaktır.
Teoriyi yalnızca insan davranışlarında görmeyiz. Hayvanlar da yaşam mücadelesi vermek zorunda oldularından bu oyunun içerisine dahil olmaktadırlar. Genetik yapıları buna programlanmıştır. Av olmamak için hızlı koşmak zorunda olan ceylan ya da bir aslanın avını yakalamış başka bir aslanı gördüğünde verdiği tepkiler birer oyun stratejisidir.
Bir oyunda daima tamamen kazanmak mümkün değildir. Karşı tarafın seçimlerine göre en iyi ve en akılcı yolu seçmek gerekir. Oyuncular kendilerine en çok kazancı sağlayacak denge durumunu seçmek zorundalar. Nash dengesi olarak açıklanan bu durum Oyun Teorisine yeni bir boyut kazandırmıştır.
Oyun Teorisinde oyunun kuralları bütün oyuncular tarafından bilinir. Oyuncuların rasyonel oldukları varsayılırlar ve eşittirler. Oyuncular karar verirken diğer oyuncunun da kendileri kadar akıllı olduklarını unutmamalıdırlar. Oyunlar tek seferlik ya da tekrarlanabilir oyunlardır. Örneğin; aynı mağazadan alışveriş yapılması, aynı şirketlerle ortaklık kurulması gibi... Oyuncuların bu şekilde stratejik etkileşimlerde tekrar tekrar bulunması tekrarlı oyunları ortaya çıkarmıştır.
Son olarak oyun teorisinin zamanla uluslararası ilişkiler-uluslararası politika alanlarında kullanıldığını söylemiştik. Bu temeldeki oyun modelleri 2 varsayıma dayanmaktadır.
1.Sıfır Toplamlı Oyun Modelleri: Bu modelde taraflardan birinin kazancı direk olarak diğer tarafın kaybını oluşturur.Soğuk savaş döneminde güçler arasındaki ilişki bu yönde olmuştur.
2.Sıfır Toplamlı Olmayan Oyun Modelleri: Bu modelde de taraflar yine rakip olmakla beraber, her iki tarafında karlı olabileceği durumlar söz konusu olabilmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder